Đầu tư chứng khoán là một trong những kênh đầu tư sinh lời phổ biến và hiệu quả hiện nay. Rất nhiều người lựa chọn tham gia vì tiềm năng tăng trưởng cao. Tuy nhiên, không phải ai đầu tư cũng cần phải “lướt sóng” hay theo dõi bảng điện tử mỗi ngày.
Với những người mới bắt đầu hoặc chưa có nhiều kinh nghiệm, đầu tư dài hạn là một lựa chọn hợp lý hơn. Đây là cách tiếp cận an toàn, bền vững, giúp bạn xây dựng tài sản theo thời gian mà không cần kiến thức chuyên sâu hay phải đưa ra quyết định liên tục.
Cùng FES tìm hiểu từ A đến Z về đầu tư dài hạn cho người không chuyên trong bài viết này nhé.
Đầu tư dài hạn là gì
Đầu tư dài hạn là phương pháp đầu tư tập trung vào việc mua và nắm giữ tài sản thường từ 3 đến 10 năm hoặc lâu hơn. Mục tiêu chính là để tài sản đó tăng giá trị theo thời gian, thay vì tìm cách kiếm lợi nhuận nhanh chóng trong ngắn hạn.
Khác với đầu tư ngắn hạn, nơi nhà đầu tư thường xuyên mua bán để tận dụng chênh lệch giá, đầu tư dài hạn không đòi hỏi bạn phải theo dõi thị trường hàng ngày. Thay vào đó, bạn cần xác định mục tiêu rõ ràng, chọn tài sản có tiềm năng và kiên nhẫn chờ đợi.
Đây là cách đầu tư phù hợp với những ai muốn xây dựng tài chính ổn định, như tiết kiệm cho nghỉ hưu, mua nhà, hay tích lũy cho tương lai con cái – tất cả đều cần thời gian và sự kiên trì.
Lợi ích của đầu tư dài hạn với người không chuyên?
Đối với những người mới bắt đầu hoặc không có chuyên môn sâu về tài chính, đầu tư dài hạn mang lại nhiều lợi ích nổi bật cả về mặt tài chính lẫn tâm lý:
Không cần theo dõi thị trường hàng ngày
Đối với đầu tư ngắn hạn, nhà đầu tư phải theo dõi biến động thị trường từng giờ, từng ngày để đảm bảo giao dịch tại thời điểm tốt nhất. Đây là công việc đòi hỏi thời gian, kiến thức chuyên môn và khả năng ra quyết định nhanh, điều vốn không dễ dàng, đặc biệt nếu bạn là người mới.
Khác với đầu tư ngắn hạn, đầu tư dài hạn cho phép bạn “buông tay” khỏi những biến động ngắn hạn. Điều này rất phù hợp với người bận rộn, không có thời gian hay kinh nghiệm để phân tích kỹ thuật hoặc chạy theo tin tức thị trường. Bạn chỉ cần lựa chọn những tài sản chất lượng (như cổ phiếu của công ty có nền tảng tốt hoặc các quỹ chỉ số lớn) và nắm giữ trong dài hạn.
Giảm rủi ro từ biến động ngắn hạn
Thị trường tài chính luôn có lúc lên, lúc xuống. Trong ngắn hạn, một cổ phiếu tốt cũng có thể giảm giá vì nhiều lý do như tâm lý nhà đầu tư, tin đồn, hoặc biến động vĩ mô.
Tuy nhiên, khi bạn đầu tư trong 5 – 10 năm, những biến động ngắn hạn đó có xu hướng “bị làm mờ” bởi xu hướng tăng trưởng dài hạn của nền kinh tế. Điều này giúp giảm rủi ro thua lỗ do bán ra quá sớm hoặc hoảng loạn khi thị trường điều chỉnh.
Tận dụng sức mạnh lãi kép
Lãi kép là quá trình “lợi nhuận tạo ra lợi nhuận”. Ví dụ: nếu bạn đầu tư 10 triệu đồng và năm đầu tiên sinh lời 10%, bạn có 11 triệu. Nếu tiếp tục giữ và năm sau cũng lời 10%, bạn sẽ có 12,1 triệu – tức lợi nhuận không chỉ tính trên vốn gốc, mà còn trên phần lợi nhuận đã sinh ra.
Đầu tư dài hạn tạo điều kiện lý tưởng để lãi kép phát huy tối đa sức mạnh khi lợi nhuận được tích lũy qua nhiều năm. Đây chính là một trong những lợi thế rõ rệt nhất của chiến lược đầu tư bền vững, đặc biệt phù hợp với người không chuyên, khi bạn không cần làm gì nhiều ngoài việc kiên nhẫn và đều đặn tái đầu tư.
Giúp ổn định tâm lý, tránh giao dịch cảm tính
Người mới đầu tư, chưa có nhiều kinh nghiệm và kiến thức chuyên môn thường dễ bị ảnh hưởng bởi tâm lý đám đông, lo lắng khi thị trường giảm hoặc quá “hưng phấn” khi giá biến động mạnh. Khi đó, các nhà đầu tư sẽ có xu hướng nghe theo, làm theo số đông, dẫn đến những quyết định cảm tính, “mua cao bán thấp” gây thiệt hại cho mình.
Đầu tư dài hạn phần nào giúp nhà đầu tư “tách mình” khỏi các biến động ngắn hạn và giữ được sự bình tĩnh. Bạn có thể tập trung vào mục tiêu dài hạn thay vì phản ứng trước những biến động ngắn hạn.
Các kênh đầu tư dài hạn dễ tiếp cận
Câu hỏi đầu tiên và lớn nhất khi các nhà đầu tư đã sẵn sàng tham gia thị trường chính là: “Nên đầu tư vào tài sản gì?”. Để trả lời cho câu hỏi trên thì có rất nhiều loại tài sản đầu tư, lựa chọn sẽ tùy vào mục tiêu và khẩu vị rủi ro của từng cá nhân. Dưới đây sẽ là các kênh đầu tư phổ biến để bạn tham khảo. Bạn có thể chọn kết hợp nhiều loại tài sản thay vì chỉ chọn một (và thực tế, các danh mục có lợi nhuận tốt đều phân bổ và nhiều loại tài sản):
Cổ phiếu
Đầu tư vào cổ phiếu là hình thức bạn mua một phần sở hữu của doanh nghiệp. Nếu doanh nghiệp hoạt động hiệu quả và tăng trưởng đều, giá cổ phiếu sẽ tăng theo thời gian. Ngoài ra, nhiều công ty còn chia cổ tức đều đặn, giúp bạn có thêm thu nhập định kỳ.
Đầu tư vào cổ phiếu như việc bạn tin tưởng vào tiềm năng tăng trưởng của công ty và rủi ro cũng sẽ khá cao. Đối với người đầu tư dài hạn, chọn cổ phiếu của các công ty lớn, có nền tảng tài chính ổn định và chiến lược phát triển rõ ràng sẽ giúp giảm rủi ro và tối ưu hóa lợi nhuận.
Trái phiếu
Trái phiếu là công cụ nợ, trong đó bạn cho chính phủ hoặc doanh nghiệp vay tiền và nhận lãi suất cố định theo kỳ hạn. Trái phiếu thường có rủi ro thấp hơn cổ phiếu và phù hợp với những nhà đầu tư muốn đầu tư an toàn, ổn định. Bạn có thể mua trái phiếu riêng lẻ hoặc thông qua các quỹ trái phiếu, cả hai đều là lựa chọn tốt để cân bằng danh mục đầu tư dài hạn.
Bất động sản
Bất động sản là kênh đầu tư lâu đời và được nhiều người Việt Nam ưa chuộng. Việc sở hữu nhà đất không chỉ mang lại khả năng tăng giá trị theo thời gian mà còn có thể tạo ra dòng tiền từ việc cho thuê. Tuy nhiên, bất động sản yêu cầu số vốn lớn hơn và thời gian đầu tư dài hơn. Nếu bạn có nguồn lực tốt, kế hoạch tài chính rõ ràng, đây là tài sản rất đáng cân nhắc trong danh mục dài hạn.
Chứng chỉ quỹ
Chứng chỉ quỹ là hình thức đầu tư gián tiếp vào thị trường tài chính thông qua một quỹ đầu tư được quản lý bởi các chuyên gia. Khi bạn mua chứng chỉ quỹ, bạn đang góp vốn vào một “rổ đầu tư” gồm nhiều loại tài sản như cổ phiếu, trái phiếu, tiền gửi… tùy vào mục tiêu của quỹ đó. Đây là kênh cực kỳ phù hợp với người mới, vì:
- Có đội ngũ chuyên gia quản lý quỹ.
- Đầu tư được với số vốn nhỏ.
- Đa dạng hóa rủi ro: tài sản được phân bổ vào nhiều danh mục, giúp giảm thiểu biến động mạnh.
- Tính minh bạch cao: giá chứng chỉ quỹ, tài sản quỹ và hiệu suất đều được công bố định kỳ.
Hiện nay, các nhà đầu tư có thể dễ dàng tìm hiểu và lựa chọn các công ty quản lý quỹ lớn, uy tín để đảm bảo an toàn và tối ưu hiệu quả đầu tư. Ngoài ra, việc đầu tư chứng chỉ quỹ ngày càng trở nên thuận tiện hơn nhờ sự hỗ trợ của các ngân hàng số và ví điện tử.
Cách xây dựng chiến lược đầu tư dài hạn
Đầu tư cũng tương tự như việc xây nhà khi mỗi ngôi nhà đều cần có nền móng vững chắc. Dưới đây sẽ là các bước trọng yếu khi xây dựng một chiến lược đầu tư:
Xác định mục tiêu tài chính
Trước khi thực sự “xuống tiền”, bạn cần biết rõ mình đang đầu tư vì điều gì. Việc xác định mục tiêu tài chính giúp bạn có định hướng rõ ràng và lý do cụ thể để kiên trì đầu tư.
Bạn muốn nghỉ hưu sau 30 năm? Mua nhà trong 5 năm? Hay tiết kiệm cho con đi du học? Mỗi mục tiêu sẽ có khung thời gian khác nhau và yêu cầu cách đầu tư khác nhau. Hãy viết ra:
- Mục tiêu cụ thể
- Số tiền cần đạt được
- Thời hạn dự kiến
Sự rõ ràng này chính là “mỏ neo” giúp bạn giữ vững tâm lý trong suốt hành trình đầu tư.
Xác định khẩu vị rủi ro và mức đựng chịu rủi ro của bản thân
Đầu tư luôn đi kèm rủi ro. Quan trọng là bạn hiểu rõ mình có thể chấp nhận mức rủi ro đến đâu mà vẫn giữ được sự bình tĩnh. Một sai lầm phổ biến của người mới là đánh giá sai mức chịu đựng của bản thân. Khi thị trường giảm mạnh, họ có thể hoảng sợ và bán tháo – điều này dễ phá hỏng kế hoạch dài hạn.
Ví dụ, hãy tự hỏi:
“Nếu danh mục của tôi giảm 20%, tôi có xem đó là cơ hội mua thêm, hay mất ngủ vì lo lắng?”
Câu trả lời sẽ giúp bạn chọn được loại tài sản và phân bổ danh mục phù hợp để bạn có thể gắn bó với chiến lược dài hạn với tâm lý thoải mái hoặc áp lực vừa đủ để tạo kỷ luật cho bản thân.
Phân bổ nhóm tài sản
Sau khi xác định mục tiêu và hiểu rõ mức độ rủi ro bản thân có thể chấp nhận, bước tiếp theo là thiết kế danh mục đầu tư, tức là bạn sẽ chia tiền đầu tư vào những loại tài sản nào, với tỷ lệ bao nhiêu phần trăm.
Đây là bước rất quan trọng, vì danh mục đầu tư được đa dạng hóa và phù hợp thì khả năng sinh lời ổn định càng cao, rủi ro càng được giảm thiểu.
Đa dạng hóa nghĩa là “không bỏ hết trứng vào một giỏ”, không dồn toàn bộ tiền vào một tài sản hay một lĩnh vực cụ thể. Thay vào đó, bạn nên chia đều khoản đầu tư vào nhiều loại tài sản như:
- Cổ phiếu
- Trái phiếu
- Bất động sản
- Chứng chỉ quỹ
- Quỹ ETF hoặc tài sản an toàn khác
Mục tiêu là nếu một phần danh mục hoạt động kém, phần khác có thể giữ ổn định hoặc sinh lời, giúp bạn hạn chế thua lỗ tổng thể.
Phân bổ tài sản là việc bạn quyết định cụ thể tỷ trọng đầu tư cho từng loại tài sản nói trên. Ví dụ:
- Nếu bạn còn trẻ, có khả năng chịu rủi ro cao và đầu tư dài hạn: bạn có thể phân bổ 70–80% vào cổ phiếu, phần còn lại vào trái phiếu hoặc tài sản an toàn hơn.
- Nếu bạn sắp nghỉ hưu, cần ổn định và bảo toàn vốn: bạn nên ưu tiên trái phiếu hoặc quỹ đầu tư thu nhập cố định với tỷ trọng cao hơn.
Lựa chọn tài sản cụ thể
Sau khi hoàn thành bước 3 phân bổ tài sản vào các nhóm thích hợp, bước 4 sẽ là lựa chọn cụ thể tài sản cho mỗi nhóm. Phần này sẽ tùy vào chiến lược và sở thích cá nhân. Ví dụ như nhà đầu tư đặc biệt yêu thích, am hiểu ngành thép thường sẽ lựa chọn các mã cổ phiếu ngành thép.
Người mới thường được khuyên nên ưu tiên các tài sản đơn giản, dễ hiểu, tính minh bạch cao, và có thể dễ dàng theo dõi trên các nền tảng uy tín. Điều quan trọng là lựa chọn tài sản đúng với khả năng tài chính, kiến thức, và kỳ vọng lợi nhuận của bạn.
Theo dõi và tái cân bằng danh mục
Chiến lược đầu tư dài hạn tập trung vào việc “mua và nắm giữ” không có nghĩa là “mua rồi quên”. Dù nhà đầu tư không cần theo dõi thị trường hàng ngày, nhưng việc kiểm tra định kỳ danh mục (khoảng mỗi 6 hoặc 12 tháng) là cần thiết.
Lý do là vì theo thời gian, một số tài sản có thể tăng hoặc giảm mạnh, khiến tỷ trọng danh mục lệch khỏi kế hoạch ban đầu. Ví dụ, nếu cổ phiếu tăng mạnh hơn các tài sản khác, danh mục của bạn có thể trở nên quá rủi ro so với mục tiêu đề ra.
Tái cân bằng danh mục nghĩa là điều chỉnh lại tỷ trọng đầu tư, bằng cách:
- Bán bớt tài sản tăng giá quá nhiều,
- Mua thêm tài sản đang thấp hơn tỷ lệ mục tiêu,
- Hoặc điều chỉnh kế hoạch nếu mục tiêu tài chính thay đổi (ví dụ: gần đến tuổi nghỉ hưu).
Tái cân bằng giúp nhà đầu tư duy trì sự ổn định và kiểm soát rủi ro, đồng thời đảm bảo chiến lược đầu tư luôn gắn chặt với mục tiêu dài hạn đã đề ra.
Lời kết
Đầu tư dài hạn không đòi hỏi bạn phải là một chuyên gia tài chính, mà đòi hỏi bạn có mục tiêu rõ ràng, tư duy kỷ luật và sự kiên nhẫn. Bằng cách lựa chọn những tài sản phù hợp, phân bổ hợp lý, và giữ vững kế hoạch qua thời gian, bạn hoàn toàn có thể xây dựng được một nền tảng tài chính vững chắc, ngay cả khi khởi đầu với số vốn nhỏ.
Tuy nhiên, để đầu tư ngày càng hiệu quả hơn, bạn vẫn cần không ngừng học hỏi. Kiến thức chính là chìa khóa giúp bạn mở ra nhiều cơ hội và đưa ra quyết định tốt hơn. Không ai mãi là “người không chuyên” nếu thật sự nghiêm túc với hành trình tài chính của mình.
FES hy vọng bài viết này sẽ hữu ích cho bạn, như một bước khởi đầu vững chắc, và chúc bạn có một hành trình đầu tư an toàn, chủ động và hiệu quả.
Xem thêm các bài viết: Thông tin CFA, Tin tức thị trường, Tổng hợp công thức CFA, Đăng ký thi CFA, Thư viện đầu tư
