Giới thiệu
Tỷ giá hối đoái là một yếu tố quan trọng trong nền kinh tế toàn cầu, ảnh hưởng đến mức độ cạnh tranh của các quốc gia, cũng như dòng chảy thương mại và đầu tư. Thị trường ngoại hối (Forex) là nơi các đồng tiền quốc gia được giao dịch, và tỷ giá hối đoái của mỗi đồng tiền có thể dao động mạnh mẽ do nhiều yếu tố tác động. Tỷ giá giữa hai đồng tiền thường thay đổi do sự tác động của nhiều yếu tố, không chỉ từ một quốc gia mà còn từ sự chênh lệch giữa hai quốc gia hoặc các yếu tố liên quan đến chính trị.
Bài viết này sẽ điểm qua những yếu tố quan trọng nhất tác động đến tỷ giá hối đoái và thị trường ngoại hối, giúp bạn hiểu rõ hơn sự biến động của tỷ giá.
Chênh lệch lạm phát giữa hai quốc gia
Lạm phát là chỉ số đo lường sự tăng trưởng của mức giá hàng hóa và dịch vụ trong nền kinh tế. Khi mức lạm phát của một quốc gia cao, giá trị của đồng tiền đó giảm sút vì cùng một đơn vị tiền tệ có thể mua được ít hàng hóa và dịch vụ hơn. Tương tự, khi lạm phát thấp, đồng tiền giữ được sức mua cao hơn.
Lý thuyết Parity of Purchasing Power (PPP) (Lý thuyết Ngang bằng sức mua) cho rằng tỷ giá hối đoái giữa hai quốc gia sẽ phản ánh sự khác biệt trong mức giá hàng hóa và dịch vụ giữa các quốc gia đó. Khi một quốc gia có lạm phát cao hơn quốc gia khác, hàng hóa và dịch vụ trong quốc gia có lạm phát cao sẽ đắt đỏ hơn. Điều này làm giảm khả năng cạnh tranh của hàng hóa trong nước, dẫn đến giảm xuất khẩu và làm suy yếu đồng tiền của quốc gia đó.
Chênh lệch lãi suất giữa hai quốc gia
Lãi suất là một trong những yếu tố quan trọng nhất quyết định tỷ giá hối đoái. Khi một quốc gia thay đổi mức lãi suất, nó có thể tác động mạnh đến dòng vốn đầu tư quốc tế, và do đó ảnh hưởng đến giá trị đồng tiền quốc gia đó.
Lãi suất cao hơn đồng nghĩa với việc các nhà đầu tư quốc tế có thể thu được lợi suất cao hơn từ việc đầu tư vào các tài sản bằng đồng tiền của quốc gia đó, như trái phiếu, cổ phiếu hoặc các công cụ tài chính khác. Điều này dẫn đến việc tăng cầu đối với đồng tiền của quốc gia đó, từ đó làm tăng giá trị đồng tiền so với các đồng tiền khác.
Ngược lại, nếu một quốc gia giảm lãi suất, việc thu hút đầu tư sẽ gặp khó khăn hơn, và điều này có thể làm giảm giá trị của đồng tiền quốc gia đó.
Cán cân thương mại và dòng vốn
Cán cân thương mại là sự chênh lệch giữa giá trị của hàng hóa xuất khẩu và nhập khẩu của một quốc gia trong một khoảng thời gian nhất định. Cán cân này có thể ở thặng dư (khi xuất khẩu lớn hơn nhập khẩu) hoặc thâm hụt (khi nhập khẩu lớn hơn xuất khẩu).
Cán cân thương mại có ảnh hưởng lớn đến dòng cầu và cung đối với đồng tiền của quốc gia đó, từ đó ảnh hưởng trực tiếp đến tỷ giá hối đoái.
Khi một quốc gia có thặng dư thương mại, điều này có nghĩa là quốc gia đó xuất khẩu nhiều hơn nhập khẩu, tạo ra nhu cầu đối với đồng tiền của quốc gia đó trên thị trường quốc tế. Để thanh toán cho hàng hóa và dịch vụ mà quốc gia đó bán ra, các đối tác thương mại phải mua đồng tiền của quốc gia đó, dẫn đến việc đồng tiền của quốc gia này tăng giá.
Ngược lại, khi một quốc gia có thâm hụt thương mại, điều này có nghĩa là quốc gia đó nhập khẩu nhiều hơn xuất khẩu, dẫn đến việc quốc gia đó cần phải chi trả cho hàng hóa và dịch vụ nhập khẩu bằng ngoại tệ. Điều này làm giảm nhu cầu đối với đồng tiền của quốc gia đó và có thể dẫn đến việc đồng tiền suy yếu.
Tình hình chính trị giữa các quốc gia
Sự ổn định chính trị là một yếu tố quan trọng trong việc thu hút đầu tư quốc tế và duy trì sự ổn định của tỷ giá hối đoái. Khi một quốc gia có tình hình chính trị ổn định, các nhà đầu tư quốc tế sẽ cảm thấy an tâm và tin tưởng vào môi trường đầu tư của quốc gia đó.
Ngược lại, sự bất ổn chính trị hoặc thay đổi chính sách lớn có thể tạo ra những yếu tố không chắc chắn, gây lo ngại cho các nhà đầu tư (nhất là những nhà đầu tư quốc tế vốn đã nhạy cảm với các vấn đề chính trị), từ đó dẫn đến việc rút vốn hoặc giảm đầu tư vào quốc gia đó. Khi dòng vốn quốc tế giảm, nhu cầu đối với đồng tiền của quốc gia đó cũng giảm, làm suy yếu tỷ giá hối đoái.
Brexit, cuộc trưng cầu dân ý về việc Vương quốc Anh rời khỏi Liên minh Châu Âu, đã tạo ra sự bất ổn chính trị và ảnh hưởng sâu rộng đến tỷ giá GBP. Sau khi kết quả vào tháng 6 năm 2016 chỉ ra rằng Anh sẽ rời EU, GBP/USD giảm mạnh gần 10% do lo ngại về thương mại quốc tế, kinh tế và quan hệ chính trị giữa Anh và EU. Mặc dù có thỏa thuận với EU sau đó, nhưng những lo ngại về rủi ro chính trị vẫn tồn tại, khiến đồng GBP không thể hồi phục hoàn toàn.
Dòng chảy vốn đầu tư quốc tế (Foreign Investment Flows)
Dòng chảy vốn đầu tư quốc tế bao gồm cả đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) và đầu tư gián tiếp (chứng khoán, trái phiếu, v.v.). Dòng vốn này có tác động mạnh mẽ đến tỷ giá hối đoái của quốc gia đó. Khi một quốc gia thu hút lượng vốn đầu tư lớn từ các nhà đầu tư quốc tế, điều này tạo ra nhu cầu lớn đối với đồng tiền của quốc gia đó, giúp đồng tiền mạnh lên trên thị trường ngoại hối.
Khi các nhà đầu tư quốc tế quyết định đầu tư vào một quốc gia, họ cần phải mua đồng tiền của quốc gia đó để thực hiện các giao dịch, từ đó tăng cầu đối với đồng tiền và làm giá trị đồng tiền tăng lên. Ngược lại, khi một quốc gia mất đi sự hấp dẫn đối với các nhà đầu tư quốc tế, dòng vốn có thể chảy ra ngoài, làm giảm nhu cầu đối với đồng tiền của quốc gia đó và gây suy yếu tỷ giá.
Tình trạng nợ công và nợ quốc gia
Nợ công đề cập đến tổng số tiền mà một quốc gia vay mượn để tài trợ cho các hoạt động của chính phủ, bao gồm cả chi tiêu trong nước và các nghĩa vụ tài chính quốc tế. Mức nợ công cao có thể gây ra lo ngại cho các nhà đầu tư quốc tế về khả năng của quốc gia đó trong việc trả nợ và duy trì các cam kết tài chính. Khi nhà đầu tư mất niềm tin vào khả năng thanh toán của quốc gia, dòng vốn có thể chảy ra ngoài, khiến đồng tiền của quốc gia đó giảm giá.
Tình trạng nợ công cao thường đi kèm với lãi suất cao để thu hút các nhà đầu tư vào trái phiếu chính phủ, nhưng khi các nhà đầu tư nhận thấy rủi ro vỡ nợ hoặc khả năng trả nợ yếu, họ có thể rút vốn, làm giảm cầu đối với đồng tiền của quốc gia đó, gây ra sự suy yếu tỷ giá hối đoái.
Dự báo thị trường và tâm lý nhà đầu tư
Thị trường ngoại hối rất nhạy cảm với tâm lý và kỳ vọng của nhà đầu tư. Các nhà đầu tư không chỉ phản ứng với dữ liệu thực tế mà còn dựa vào kỳ vọng về các sự kiện tương lai như thay đổi chính sách tiền tệ, tình hình kinh tế hoặc những yếu tố chính trị. Những kỳ vọng này có thể tạo ra biến động mạnh trên thị trường, ngay cả khi sự kiện đó chưa xảy ra.
Những quyết định đầu tư hay rút vốn của số ít nhà đầu tư đương nhiên sẽ tác động không đáng kể. Tuy nhiên khi có sự kết hợp với hiệu ứng bầy đàn (herding effect) thì có thể dẫn đến biến động mạnh, đặc biệt khi thị trường ngoại hối lại rất nhạy cảm.
Kết luận
Tỷ giá hối đoái và thị trường ngoại hối bị tác động bởi một loạt các yếu tố từ chính sách kinh tế, tài chính đến tâm lý của các nhà đầu tư. FES hi vọng bài viết này có thể giúp các bạn hiểu rõ các yếu tố, có cái nhìn rõ ràng về các yếu tố quyết định sự biến động của tỷ giá để có thể đưa ra những quyết định đầu tư chính xác hơn trên thị trường ngoại hối!
Xem thêm các bài viết: Thông tin CFA, Tin tức thị trường, Tổng hợp công thức CFA, Đăng ký thi CFA
