Giới thiệu

Thị trường đầu tư hiện nay rất đa dạng, mỗi kênh lại có đặc điểm, cơ hội và rủi ro riêng. Việc hiểu rõ các kênh đầu tư phổ biến sẽ giúp bạn đưa ra quyết định phù hợp với hoàn cảnh và mục tiêu của bản thân. Bài viết cung cấp cái nhìn tổng quan, so sánh ưu – nhược điểm của từng kênh và gợi ý các tiêu chí để lựa chọn kênh đầu tư phù hợp.

Các kênh đầu tư phổ biến

Gửi tiết kiệm

Gửi tiết kiệm là hình thức đầu tư đơn giản và quen thuộc nhất với hầu hết người Việt Nam, nhà đầu tư gửi một khoản tiền vào ngân hàng và nhận về một mức lãi suất cố định theo thời gian. Lợi suất trung bình hiện nay dao động từ 4% đến 6% mỗi năm tùy ngân hàng và kỳ hạn gửi. Đối với mỗi kỳ hạn gửi (1 tháng, 3 tháng, 6 tháng, 12 tháng…), ngân hàng sẽ trả mức lãi suất tương ứng. 

Đây là cách thức được nhiều người lựa chọn khi không muốn chịu rủi ro hay chưa có nhiều kiến thức tài chính. Dù lợi nhuận không cao, nhưng tính an toàn cao và thủ tục đơn giản khiến hình thức này vẫn được ưa chuộng. Bên cạnh đó, nhiều ngân hàng và ví điện tử hiện nay đã tích hợp chức năng tiết kiệm trực tuyến, giúp người dùng dễ dàng thực hiện và quản lý khoản tiết kiệm của mình một cách thuận tiện ngay trên điện thoại.

• Ưu điểm:
  • Mức độ an toàn gần như tuyệt đối, đặc biệt khi gửi tại các ngân hàng lớn. 
  • Người gửi không cần kiến thức tài chính chuyên sâu và có thể dễ dàng rút tiền khi cần thiết. 
  • Đây là kênh phù hợp với người lớn tuổi hoặc những người ưu tiên sự ổn định hơn lợi nhuận.
• Nhược điểm:
  • Lãi suất thấp
  • Chịu ảnh hưởng bởi lạm phát. Nếu mức lạm phát cao hơn so với mức lãi suất tiền gửi thì giá trị tiền gửi sẽ giảm đi theo thời gian. 

Đầu tư vàng

Đầu tư vàng là hình thức mua bán vàng vật chất (các sản phẩm khá đa dạng vàng miếng, vàng nhẫn và các trang sức khác). Sinh lời trong kênh này chủ yếu đến từ chênh lệch giá mua và giá bán. Giá vàng có thể dao động mạnh theo thời điểm và phụ thuộc nhiều vào biến động kinh tế – chính trị thế giới.

Vàng cũng là một kênh đầu tư phổ biến vì tính thanh khoản cao. Tuy nhiên, để tối đa hóa lợi nhuận, nhà đầu tư cần phân tích tình hình thị trường, update thường xuyên các thông tin ảnh hưởng đến giá vàng.

• Ưu điểm
  • Là tài sản “trú ẩn an toàn” trong thời kỳ lạm phát hoặc bất ổn kinh tế.
  • Tính thanh khoản cao, dễ dàng mua bán tại ngân hàng hoặc cửa tiệm vàng.
• Nhược điểm
  • Chịu tác động mạnh bởi biến động toàn cầu.
  • Nguy cơ mất mát, trộm cắp cao.

Chứng khoán

Đầu tư chứng khoán là hình thức góp vốn, tham gia vào vào doanh nghiệp thông qua việc sở hữu chứng khoán của doanh nghiệp đó. Cổ phiếu và trái phiếu là hai chứng khoán phổ biến nhất. 

Với cổ phiếu, nhà đầu tư có thể sinh lời từ hai nguồn: một là cổ tức (lợi nhuận doanh nghiệp chia cho cổ đông), hai là chênh lệch giá khi mua thấp và bán cao. Trong khi đó, đầu tư vào trái phiếu thường giúp nhà đầu tư nhận được một khoản lãi cố định đều đặn trong suốt thời gian nắm giữ.

Đầu tư vào chứng khoán có mức lợi suất cao hơn nhiều lần so với hình thức gửi tiết kiệm. Tuy nhiên, để tham gia thị trường chứng khoán một cách hiệu quả, nhà đầu tư cần trang bị một số kiến thức về thị trường giao dịch, phân tích báo cáo tài chính, phân tích kỹ thuật cơ bản. Ngoài ra, việc theo dõi tin tức kinh tế vĩ mô, chính sách lãi suất, biến động tỷ giá hay giá hàng hóa thế giới cũng đóng vai trò quan trọng trong việc ra quyết định đầu tư.

• Ưu điểm:
  • Khả năng sinh lời và tính thanh khoản cao
  • Vốn đầu tư ban đầu thấp
  • Đa dạng loại chứng khoán phù hợp với nhiều khẩu vị rủi ro
• Nhược điểm:
  • Thị trường thiếu minh bạch, dễ gây các hiệu ứng tâm lý bầy đàn
  • Cần trang bị đủ kiến thức và theo dõi thị trường thường xuyên để đảm bảo đầu tư sinh lợi và an toàn

Bất động sản

Bất động sản luôn được xem là một trong những kênh đầu tư ổn định và mang tính dài hạn nhất tại Việt Nam. Với đặc điểm là tài sản cố định, không thể di chuyển và có thể sử dụng vào nhiều mục đích như ở, cho thuê hoặc kinh doanh, bất động sản giữ được giá trị tương đối bền vững so với nhiều loại tài sản tài chính khác. Đây cũng là lý do vì sao bất động sản vẫn là kênh đầu tư được ưa chuộng, đặc biệt trong bối cảnh người dân Việt Nam có thói quen tích lũy tài sản dưới dạng đất đai và nhà cửa.

Hiện nay, có ba hình thức đầu tư bất động sản phổ biến tại Việt Nam:

Bất động sản cho thuê:

Nhà đầu tư mua nhà ở, căn hộ hoặc đất xây phòng trọ, sau đó cho thuê lại để tạo ra dòng tiền ổn định hàng tháng. Dòng tiền này không chỉ giúp nhà đầu tư trả lãi vốn (nếu vay ngân hàng), mà còn góp phần gia tăng lợi nhuận khi giá trị bất động sản tăng dần theo thời gian.

Đầu tư căn hộ chung cư:

Đây là hình thức đầu tư vào các dự án chung cư đang xây dựng hoặc căn hộ nghỉ dưỡng, chung cư mini cho thuê. Nhà đầu tư cần cân nhắc vị trí, tiện ích nội khu, pháp lý dự án và uy tín của chủ đầu tư để đảm bảo tính thanh khoản cũng như khả năng sinh lời trong tương lai.

Đầu tư nhà mặt phố:

Loại hình này có chi phí đầu tư cao nhưng mang lại giá trị sử dụng và lợi nhuận lớn. Nhà mặt phố phù hợp để kinh doanh trực tiếp, cho thuê mặt bằng hoặc tích lũy tài sản. Vị trí đắc địa, mặt tiền đẹp và giao thông thuận tiện là những yếu tố then chốt.

• Ưu điểm:
  • Là tài sản hữu hình, có thể sử dụng hoặc khai thác trực tiếp.
  • Giá trị tăng ổn định theo thời gian nếu chọn đúng vị trí và thời điểm.
  • Có thể tạo ra dòng tiền đều đặn thông qua cho thuê.
  • Dễ thế chấp để vay vốn, phù hợp với đầu tư đòn bẩy tài chính.
• Nhược điểm:
  • Yêu cầu số vốn ban đầu lớn, không phù hợp với người có tài chính hạn chế.
  • Tính thanh khoản thấp, khó bán nhanh khi cần tiền gấp.
  • Phụ thuộc nhiều vào yếu tố pháp lý, quy hoạch và thị trường.
  • Rủi ro trong giao dịch lớn do vấn đề lừa đảo

Quỹ đầu tư

Đầu tư quỹ là hình thức góp vốn vào một quỹ chung, được quản lý bởi các công ty quản lý quỹ chuyên nghiệp. Thay vì tự mình phân tích và chọn cổ phiếu, trái phiếu hay các tài sản đầu tư khác, nhà đầu tư uỷ thác số tiền của mình cho quỹ – nơi có đội ngũ chuyên gia chịu trách nhiệm phân bổ vốn và đưa ra quyết định đầu tư phù hợp với chiến lược đã cam kết. Đây là kênh đầu tư phù hợp với những người bận rộn, không có thời gian theo dõi thị trường hoặc chưa có nhiều kinh nghiệm tài chính.

Một số hình thức đầu tư quỹ phổ biến:

Quỹ mở (open-ended fund):

Là loại hình quỹ cho phép nhà đầu tư mua vào hoặc rút vốn bất kỳ lúc nào. Các quỹ mở thường đầu tư vào cổ phiếu, trái phiếu hoặc kết hợp cả hai. Giá trị đầu tư được tính theo giá trị tài sản ròng (NAV) được công bố hằng ngày. Đây là lựa chọn an toàn, minh bạch và dễ tham gia, phù hợp với nhà đầu tư cá nhân.

Quỹ ETF (quỹ hoán đổi danh mục):

Là dạng quỹ đầu tư mô phỏng theo chỉ số thị trường như VN30, S&P 500… Các quỹ này được niêm yết và giao dịch như cổ phiếu trên sàn chứng khoán. ETF kết hợp ưu điểm của cổ phiếu (tính linh hoạt, mua bán dễ dàng) và quỹ đầu tư (đa dạng danh mục, quản lý chuyên nghiệp).

Quỹ đầu tư cổ phần hoặc quỹ trái phiếu chuyên biệt:

Là các quỹ tập trung đầu tư chủ yếu vào một loại tài sản cụ thể như cổ phiếu niêm yết, trái phiếu doanh nghiệp hoặc trái phiếu chính phủ. Tùy theo khẩu vị rủi ro của mình, nhà đầu tư có thể lựa chọn loại quỹ phù hợp để tối ưu hóa lợi nhuận.

• Ưu điểm:
  • Quỹ được quản lý bởi đội ngũ chuyên gia tài chính giàu kinh nghiệm, giúp giảm rủi ro cho nhà đầu tư không chuyên.
  • Danh mục đầu tư được đa dạng hóa, tránh rủi ro tập trung vào một tài sản hoặc ngành nghề.
  • Có thể bắt đầu đầu tư với số vốn nhỏ, linh hoạt với nhiều lựa chọn.
  • Phù hợp với người không có nhiều thời gian hoặc kỹ năng phân tích thị trường.
  • Đa dạng quỹ để lựa chọn phù hợp với nhiều khẩu vị rủi ro
• Nhược điểm:
  • Nhà đầu tư không có quyền chủ động quyết định danh mục cụ thể.
  • Phí quản lý và các chi phí vận hành có thể làm giảm lợi nhuận thực nhận.

Làm thế nào để lựa chọn kênh đầu tư phù hợp?

Không có một công thức cố định nào để lựa chọn kênh đầu tư hiệu quả cho tất cả mọi người. Mỗi cá nhân có hoàn cảnh tài chính, hiểu biết và mức độ chấp nhận rủi ro khác nhau. Vì vậy, để đưa ra quyết định đầu tư hợp lý, nhà đầu tư có thể cân nhắc dựa trên ba tiêu chí quan trọng sau đây:

Phù hợp với mục tiêu và điều kiện tài chính hiện tại

Trước hết, nhà đầu tư cần xác định rõ mục tiêu đầu tư: đang muốn giữ tiền an toàn, tạo dòng tiền ổn định hay tìm kiếm lợi nhuận cao trong dài hạn? Bên cạnh đó, cần đánh giá tình hình tài chính hiện tại – bản thân có bao nhiêu vốn nhàn rỗi, có cần giữ tính thanh khoản hay không, và có sẵn quỹ dự phòng chưa? Nếu mục tiêu là bảo toàn vốn và tài chính còn hạn chế, những kênh như gửi tiết kiệm, quỹ mở hoặc ETF sẽ phù hợp hơn. Ngược lại, nếu nhà đầu tư có mục tiêu tăng trưởng tài sản trong dài hạn và sở hữu nguồn vốn lớn, thì có thể xem xét các kênh như bất động sản hoặc cổ phiếu.

Phù hợp với kiến thức và kinh nghiệm

Mỗi kênh đầu tư đòi hỏi một mức độ hiểu biết và kỹ năng khác nhau. Gửi tiết kiệm hay đầu tư vào quỹ mở gần như không yêu cầu kiến thức chuyên môn, trong khi đầu tư cổ phiếu, trái phiếu doanh nghiệp hoặc bất động sản lại đòi hỏi khả năng phân tích thị trường, đánh giá rủi ro và đọc hiểu các báo cáo tài chính hoặc pháp lý. Nếu bạn là người mới, nên bắt đầu từ những kênh được quản lý chuyên nghiệp để học hỏi và tích lũy kinh nghiệm. Khi kiến thức và khả năng phân tích của bạn dần hoàn thiện, việc tự đầu tư và ra quyết định sẽ mang lại hiệu quả cao hơn.

Phù hợp với khẩu vị rủi ro

Khẩu vị rủi ro là mức độ sẵn sàng chấp nhận thua lỗ của mỗi người. Có người chấp nhận được việc giá trị tài sản giảm trong ngắn hạn để đổi lấy lợi nhuận cao hơn trong tương lai, nhưng cũng có người ưu tiên sự ổn định, chấp nhận lợi nhuận thấp để giữ vững giá trị vốn. Nếu bạn là người thận trọng, ưu tiên an toàn, hãy chọn các kênh như tiết kiệm, trái phiếu, hoặc quỹ đầu tư ổn định. Ngược lại, nếu bạn chấp nhận được biến động và sẵn sàng tìm kiếm cơ hội sinh lời cao, cổ phiếu, bất động sản hay kinh doanh có thể là lựa chọn đáng cân nhắc. Việc hiểu rõ khẩu vị rủi ro giúp bạn đầu tư đúng với tâm lý của mình, tránh hoang mang khi thị trường biến động.

Lời kết

Mỗi kênh đầu tư đều có những ưu điểm và rủi ro riêng, không có lựa chọn nào là hoàn hảo cho tất cả mọi người. Việc xác định kênh đầu tư phù hợp cần dựa trên nhiều tiêu chí như mục tiêu tài chính cá nhân, khả năng vốn, kiến thức hiện có. Bên cạnh đó, đầu tư cũng là một quá trình học hỏi liên tục, càng hiểu rõ thị trường, bạn càng có nhiều cơ hội mở rộng danh mục và tối ưu hiệu quả đầu tư.

FES hy vọng bài viết đã mang đến cho bạn những thông tin thực tế và hữu ích để bắt đầu hành trình đầu tư một cách an toàn và chủ động hơn. FES Academy luôn sẵn sàng đồng hành cùng bạn trong sự nghiệp tài chính.

Xem thêm các bài viết: Thông tin CFA, Tin tức thị trường, Tổng hợp công thức CFA, Đăng ký thi CFA