Trong đầu tư, đôi khi tâm lý FOMO có thể khiến nhà đầu tư đưa ra những quyết định vội vã và không cân nhắc kỹ lưỡng. Tình trạng này không chỉ phổ biến mà còn dễ dẫn đến những rủi ro tài chính nghiêm trọng.
Trong bài viết này, FES sẽ cùng bạn khám phá cách mà tâm lý này ảnh hưởng đến các quyết định đầu tư, cũng như những phương pháp giúp nhà đầu tư giữ vững sự tỉnh táo và tránh xa những sai lầm do tâm lý đám đông.
FOMO là gì?
FOMO (Fear of Missing Out) là một tâm lý phổ biến trong đầu tư, khi nhà đầu tư cảm thấy lo lắng vì sợ bỏ lỡ cơ hội đầu tư. Thuật ngữ “FOMO” không mới, nhưng hãy cùng tìm hiểu từ góc độ tâm lý học hành vi. Các nhà kinh tế học hành vi Daniel Kahneman và Amos Tversky đã chỉ ra rằng con người đều có tâm lý “sợ mất mát” rất mạnh – có thể hiểu đơn giản hơn rằng, đối với nhiều người, cảm giác thua lỗ, mất tiền thường “đau đớn” gấp nhiều lần niềm vui từ lợi nhuận tương ứng (Kahneman & Tversky, 1979). Khi nhìn thấy người khác chốt lời, não bộ của chúng ta dễ dàng diễn giải đó là sự thua thiệt của bản thân, dù kế hoạch của mình không hề có gì biến động.
Tâm lý so sánh xã hội và hành vi bầy đàn càng làm gia tăng khả năng hành động vội vàng. Theo CFA Institute, “Các nhà đầu tư có xu hướng nhìn vào hành động của người khác để quyết định cách hành xử, đặc biệt trong những thời điểm không chắc chắn hoặc biến động” (CFA Institute, 2021). Thêm vào đó, sự kích thích từ mạng xã hội và tin tức thị trường đã khiến FOMO trở thành một vấn đề nghiêm trọng.
FOMO ảnh hưởng đến nhà đầu tư thế nào?
Thua lỗ từ việc quyết định vội vàng
Một trong những tác hại lớn nhất của FOMO là thua lỗ về mặt tài chính. Các nhà đầu tư dễ dàng bị cuốn vào các đợt tăng giá mạnh, lo sợ rằng nếu không lập tức nhảy vào thị trường thì sẽ bỏ lỡ cơ hội. Tuy nhiên, mức giá cao này thường không bền vững và sẽ có sự điều chỉnh, và những nhà đầu tư thiếu kiên nhẫn gần như chắc chắn sẽ chịu thiệt hại.
Thị trường crypto là một ví dụ rõ rệt, nơi các nhà đầu tư mới thường mua vào những đồng coin đang thu hút sự chú ý mà không xem xét đến giá trị thực của chúng. Dù có những câu chuyện thành công về “triệu phú tiền điện tử”, nhưng không ít người đã mất rất nhiều tiền khi cơn sốt qua đi.
Bỏ lỡ cơ hội dài hạn
Tâm lý FOMO khiến nhà đầu tư tập trung vào lợi nhuận ngắn hạn, làm họ bỏ qua những cơ hội dài hạn ổn định. Việc liên tục tham gia và rút khỏi các khoản đầu tư ngắn hạn có thể làm giảm đáng kể lợi nhuận tiềm năng từ các khoản đầu tư lâu dài, như quỹ chỉ số hoặc cổ phiếu blue-chip, vốn là các khoản có khả năng sinh lời tốt hơn khi nhìn nhận tổng thể.
Thêm vào đó, thói quen “chạy theo lợi nhuận” còn khiến nhà đầu tư mất đi cơ hội tận dụng sức mạnh của lãi kép, một yếu tố quan trọng trong đầu tư dài hạn.
Ảnh hưởng tâm lý do căng thẳng và lo
FOMO không chỉ ảnh hưởng đến tài chính mà còn gây ra căng thẳng về tinh thần. Những nhà đầu tư mới luôn có thói quen theo dõi các xu hướng liên tục và lo sợ thị trường có thể điều chỉnh khiến họ rơi vào trạng thái lo âu kéo dài. Áp lực này không chỉ khiến họ đưa ra các quyết định thiếu suy nghĩ, mà còn làm mất tập trung, giảm chất lượng cuộc sống và sức khỏe tinh thần.
Nghiên cứu đã chỉ ra rằng những nhà đầu tư hay đối mặt với các quyết định mạo hiểm thường xuyên trải qua mức độ căng thẳng cao hơn, điều này càng làm gia tăng ảnh hưởng tiêu cực của FOMO đối với đời sống của họ.
Làm sao để nhà đầu tư tránh được FOMO?
Xây dựng mục tiêu tài chính rõ ràng
Mục tiêu tài chính rõ ràng là “lá chắn” tốt nhất để tránh FOMO. Khi bạn biết mình muốn đạt được gì về mặt tài chính, bạn sẽ ít bị lôi kéo bởi những xu hướng nhất thời. Việc xác định mục tiêu cụ thể giúp nhà đầu tư tập trung và đưa ra các quyết định hợp lý, phù hợp với chiến lược dài hạn, thay vì bị cuốn vào những cơ hội ngắn hạn không chắc chắn.
Đa dạng hóa danh mục đầu tư
Đa dạng hóa giúp giảm thiểu rủi ro và giúp nhà đầu tư không phải theo đuổi những xu hướng đơn lẻ. Khi có một danh mục đầu tư đa dạng, nhà đầu tư không phải lo lắng quá nhiều về những biến động thị trường ngắn hạn, vì họ đã có sự phân bổ hợp lý giữa các loại tài sản. Điều này cũng giúp nhà đầu tư cảm thấy an tâm hơn, giảm thiểu sự cám dỗ khi tham gia thị trường.
Lên kế hoạch đầu tư dài hạn và kiên trì với nó
Giữ vững chiến lược đầu tư dài hạn là rất quan trọng. Một kế hoạch đầu tư có cấu trúc tốt, tập trung vào các tài sản đa dạng hoặc đóng góp đều đặn sẽ mang lại kết quả tốt hơn theo thời gian, thay vì lao vào những cơ hội đầu tư mạo hiểm. Việc chú trọng vào tăng trưởng dài hạn thay vì lợi nhuận nhanh chóng sẽ giúp nhà đầu tư hình thành thói quen đầu tư lành mạnh hơn.
Trau dồi kiến thức để tự tin hơn khi đầu tư
Kiến thức tài chính là công cụ mạnh mẽ giúp chống lại FOMO. Học hỏi về động thái thị trường, quản lý rủi ro và đầu tư thực tế sẽ giúp nhà đầu tư tránh được những quyết định bị chi phối bởi các cơn sốt trên thị trường. Khi có kiến thức vững vàng, nhà đầu tư sẽ tự tin hơn vào chiến lược của mình và không bị ảnh hưởng bởi mọi xu hướng.
Hạn chế FOMO từ mạng xã hội
Mạng xã hội có thể làm tăng FOMO khi cường điệu hóa những câu chuyện thành công và phóng đại các trào lưu thị trường. Hạn chế tiếp xúc với các thông tin này và tránh cập nhật quá thường xuyên từ mạng xã hội sẽ giúp giảm bớt các yếu tố kích thích cảm xúc của FOMO. Thay vào đó, nhà đầu tư nên tập trung vào các nguồn tin tài chính đáng tin cậy và trung lập để nắm bắt thông tin một cách cân nhắc, thay vì bị cuốn theo những lời đồn đoán.
Lời kết
FOMO có thể gây ra những quyết định đầu tư sai lầm và làm nhà đầu tư bỏ lỡ cơ hội dài hạn. Tuy nhiên, với mục tiêu tài chính rõ ràng, đa dạng hóa đầu tư và kiên trì với chiến lược dài hạn, nhà đầu tư có thể giảm thiểu tác động của FOMO. Hãy nhớ rằng, đầu tư là một hành trình dài hạn. FES chúc mọi người đầu tư hiệu quả, an toàn và luôn thành công trên con đường tài chính của mình.
Xem thêm các bài viết: Thông tin CFA, Tin tức thị trường, Tổng hợp công thức CFA, Đăng ký thi CFA, Thư viện đầu tư
