Trong đầu tư, việc kiểm soát rủi ro quan trọng không kém gì việc tìm kiếm lợi nhuận. Một công cụ thường được sử dụng để hỗ trợ nhà đầu tư chính là risk-reward ratio. Đây là chỉ số đơn giản nhưng đóng vai trò then chốt giúp bạn quyết định có nên tham gia vào một cơ hội đầu tư hay không. Hôm nay hãy cùng FES khám về tỷ lệ này nhé.
Risk-reward ratio là gì?
Risk-reward ratio (R/R ratio), hay còn gọi là tỷ lệ rủi ro-lợi nhuận, là công cụ giúp nhà đầu tư so sánh giữa số tiền có thể mất và số tiền kỳ vọng kiếm được. Nhờ vậy, nhà đầu tư có thể đánh giá mức độ “hấp dẫn” của một cơ hội đầu tư: bỏ ra bao nhiêu rủi ro để đổi lại một phần lợi nhuận.
Công thức cơ bản:
R/R = Mức độ rủi ro/Lợi nhuận tiềm năng
Trong đó:
- Mức độ rủi ro: Là khoảng cách từ giá vào lệnh đến giá dừng lỗ (stop-loss).
- Lợi nhuận tiềm năng: Là khoảng cách từ giá vào lệnh đến giá chốt lời (take-profit).
Phân tích risk-reward ratio
Risk-Reward ratio hoạt động dựa trên một nguyên tắc rất đơn giản: so sánh rủi ro với lợi nhuận nhà đầu tư có thể kiếm được.
Nếu nhà đầu tư bỏ ra một khoản đầu tư mà khả năng mất nhiều hơn số tiền có thể lời, thì đó là một giao dịch không hấp dẫn. Ngược lại, nếu khoản lỗ tiềm năng nhỏ nhưng lợi nhuận kỳ vọng lại lớn, thì đó là một cơ hội tốt để cân nhắc.
Ví dụ, khi một giao dịch có tỷ lệ R/R là 1:3, nghĩa là 3 đơn vị lợi nhuận kỳ vọng cho mỗi đơn vị rủi ro tăng thêm. Đây thường được xem là một tỷ lệ đẹp, vì lợi nhuận kỳ vọng cao hơn nhiều so với rủi ro. Nếu một giao dịch có tỷ lệ 1:2, tức là nhà đầu tư đang kỳ vọng 2 phần lợi nhuận trên mỗi đơn vị rủi ro (tỷ lệ cao hơn 1:3).
Phân tích R/R không chỉ dừng lại ở con số, mà còn giúp nhà đầu tư cân nhắc chiến lược. Một tỷ lệ R/R thấp (tức lợi nhuận cao hơn nhiều so với rủi ro) nghe thì rất hấp dẫn, nhưng nhà đầu tư cũng cần xem xét khả năng đạt được nó có cao không. Chẳng hạn, nếu nhà đầu tư đặt mức cắt lỗ quá gần so với giá mua để làm đẹp tỷ lệ, thì rủi ro bị thị trường “quét lệnh stop-los” lại tăng lên. Vì vậy, khi phân tích R/R, nhà đầu tư vừa phải nhìn vào tỷ lệ rủi ro – lợi nhuận, vừa phải cân nhắc khả năng thành công của giao dịch.
Ứng dụng của risk-reward ratio
Đánh giá tiềm năng của các khoản đầu tư
Risk-reward ratio giúp nhà đầu tư đánh giá được tiềm năng của mỗi khoản đầu tư trước khi đưa ra quyết định. Nếu kết quả cho thấy nhà đầu tư phải mạo hiểm nhiều tiền nhưng lợi nhuận kỳ vọng lại thấp, thì đó không phải một khoản đầu tư hấp dẫn, nhà đầu tư có thể không tham gia để tiết kiệm vốn. Ngược lại, nếu rủi ro nhỏ mà lợi nhuận kỳ vọng lớn, thì cơ hội đó đáng để cân nhắc.
Bảo toàn vốn
Trong đầu tư, bảo toàn vốn cũng là một mục tiêu quan trọng không kém đối với những nhà đầu tư thiên về tích lũy tài sản (ví dụ như để dùng khi về hưu). Risk-reward ratio giúp nhà đầu tư giới hạn mức lỗ cho từng giao dịch. Nhờ đó, nhà đầu tư có thể chắc chắn rằng lợi nhuạn kỳ vọng luôn lớn hơn rủi ro kỳ vọng, duy trì sự ổn định cho khoản đầu tư của mình.
Giúp nhà đầu tư giữ kỷ luật và tránh cảm xúc
Thị trường lên xuống thất thường, dễ khiến nhà đầu tư bị cuốn theo cảm xúc. Nhưng nếu nhà đầu tư đã xác định rõ tỷ lệ R/R trước khi bắt đầu, họ sẽ biết lúc nào cần dừng lỗ và lúc nào nên chốt lời. Nhờ vậy, các nhà đầu tư không còn rơi vào tình huống “tham thì thâm”, hoặc ôm lỗ quá lâu chỉ vì hy vọng giá sẽ quay lại.
Ví dụ về risk-reward ratio
Giả sử một nhà đầu tư mua 1.000 cổ phiếu của Công ty X với giá 20.000 VNĐ/cổ phiếu. Nhà đầu tư đặt lệnh cắt lỗ ở mức 15.000 VNĐ/cổ phiếu để đảm bảo khoản lỗ tối đa không vượt quá 5.000 VNĐ mỗi cổ phiếu, tương đương 5 triệu VNĐ cho cả lệnh. Đồng thời, họ kỳ vọng sẽ chốt lời khi giá cổ phiếu sẽ tăng lên 30.000 VNĐ/cổ phiếu trong vài tháng tới.
Trong trường hợp này, nhà đầu tư sẵn sàng chấp nhận rủi ro mất 5 triệu VNĐ để có cơ hội thu về lợi nhuận 10 triệu VNĐ (lời 10.000 VNĐ mỗi cổ phiếu). Như vậy, risk-reward ratio là 1:2, nghĩa là lợi nhuận kỳ vọng gấp đôi số vốn có thể mất.
Nếu nhà đầu tư mong muốn một tỷ lệ tốt hơn, chẳng hạn 1:5, thì họ có thể điều chỉnh điểm cắt lỗ gần hơn. Ví dụ, thay vì đặt stop-loss ở 15.000 VNĐ, họ đặt ở 18.000 VNĐ/cổ phiếu. Khi đó, khoản lỗ tối đa chỉ còn 2 triệu VNĐ, trong khi lợi nhuận kỳ vọng vẫn là 10 triệu VNĐ. Như vậy, tỷ lệ rủi ro-lợi nhuận sẽ trở thành 1:5. Tuy nhiên, đây chính là sự đánh đổi mà nhà đầu tư phải cân nhắc: tỷ lệ lợi nhuận cao hơn nhưng rủi ro bị loại khỏi thị trường sớm cũng lớn hơn.
Risk-reward ratio có thay đổi không?
Câu trả lời là có. Risk-Reward ratio không phải lúc nào cũng cố định, mà nó thay đổi theo thời gian và theo cách nhà đầu tư quản lý khoản đầu tư.
Ví dụ, khi A mới mua một cổ phiếu ở mức 20.000 VNĐ/cổ phiếu, đặt cắt lỗ ở 18.000 và kỳ vọng bán ra ở 26.000, thì tỷ lệ R/R ban đầu là 1:3.
Nhưng giả sử sau một thời gian, cổ phiếu tăng lên 23.000. Lúc này, A có thể quyết định nâng điểm cắt lỗ từ 18.000 lên 21.000 để bảo toàn phần lãi. Khi đó, mức rủi ro thực tế đã giảm xuống, còn lợi nhuận kỳ vọng thì vẫn giữ nguyên ở 26.000. Như vậy, tỷ lệ R/R của A đã thay đổi theo hướng có lợi hơn.
Như ví dụ phía trên đã nêu, risk-reward ratio không phải là một số bất biến mà sẽ thay đổi tùy vào:
- Biến động giá thị trường.
- Cách bạn điều chỉnh điểm cắt lỗ (stop-loss) và mục tiêu chốt lời (take-profit).
- Thậm chí cả tâm lý và kỷ luật giao dịch của nhà đầu tư
Lời kết
Risk-reward ratio không chỉ là đơn giản một con số, mà còn là công cụ giúp nhà đầu tư đưa ra quyết định sáng suốt hơn trước mỗi khoản đầu tư. Hi vọng bài viết hôm nay có thể cung cấp kiến thức hữu ích và FES tin rằng với đam mê học hỏi sự kiên nhẫn, mọi nhà đầu tư đều có thể xây dựng một chiến lược đầu tư an toàn, hiệu quả và bền vững.
Xem thêm các bài viết: Thông tin CFA, Tin tức thị trường, Tổng hợp công thức CFA, Đăng ký thi CFA, Thư viện đầu tư
