Quỹ mở và quỹ đóng là hai mô hình đầu tư phổ biến trên thị trường tài chính hiện nay. Với vai trò là công cụ giúp nhà đầu tư cá nhân tiếp cận các tài sản có giá trị lớn, được quản lý bởi các chuyên gia đầu tư, hai loại hình quỹ này đóng vai trò quan trọng trong việc đa dạng hóa danh mục và quản trị rủi ro.
Tuy nhiên, điểm khác biệt trong cách huy động vốn, tính thanh khoản, cũng như chiến lược hoạt động giữa quỹ mở và quỹ đóng khiến việc lựa chọn không hề đơn giản. Bài viết này sẽ cung cấp cho bạn cái nhìn toàn diện về hai loại quỹ này.
Quỹ mở là gì?
Quỹ mở (Open-ended Fund) là một loại hình quỹ đầu tư đại chúng cho phép huy động vốn liên tục, và nhà đầu tư có thể mua – bán chứng chỉ quỹ bất kỳ lúc nào thông qua công ty quản lý quỹ hoặc các đại lý phân phối (ngân hàng, công ty chứng khoán…). Các giao dịch này đều được định giá dựa trên giá trị tài sản ròng (NAV) của quỹ tại thời điểm đó. Quỹ mở linh hoạt về quy mô, dòng vốn và có tính thanh khoản cao.
Cơ chế hoạt động của quỹ mở
- Quỹ mở không giới hạn thời gian hoạt động.
- Khi nhà đầu tư mua chứng chỉ quỹ, công ty quản lý quỹ phát hành thêm để đáp ứng.
- Khi nhà đầu tư bán lại, quỹ phải mua lại chứng chỉ quỹ, do đó luôn phải duy trì một phần tiền mặt dự trữ.
- Mọi giao dịch đều thực hiện thông qua công ty quản lý quỹ, không niêm yết trên sàn chứng khoán.
Ví dụ: Nhà đầu tư A muốn mua chứng chỉ quỹ mở trong tháng 7. Quỹ sẽ phát hành chứng chỉ mới theo NAV tại thời điểm đó. Sau 6 tháng, nếu A muốn rút vốn, quỹ sẽ mua lại chứng chỉ theo NAV cập nhật.
Ưu điểm khi đầu tư quỹ mở
- Thanh khoản cao và linh hoạt: Nhà đầu tư có thể bán chứng chỉ quỹ để rút vốn bất kỳ lúc nào, phù hợp với những người có nhu cầu quản lý dòng tiền chủ động.
- Đầu tư dễ dàng, vốn ban đầu thấp: Nhiều quỹ mở cho phép đầu tư từ mức rất nhỏ, chỉ từ 1.000.000 VNĐ, tạo điều kiện tiếp cận cho mọi đối tượng.
- Được quản lý bởi chuyên gia: Danh mục đầu tư được nghiên cứu và điều hành bởi đội ngũ chuyên nghiệp có chứng chỉ hành nghề và kinh nghiệm thị trường.
- Đa dạng hóa rủi ro: Quỹ đầu tư vào nhiều tài sản khác nhau giúp giảm thiểu rủi ro biến động của một cổ phiếu hoặc một ngành cụ thể.
Nhược điểm khi đầu tư quỹ mở
- Không kiểm soát được danh mục đầu tư cụ thể: Nhà đầu tư ủy quyền hoàn toàn cho quỹ đầu tư thay mặt mình, nên không thể chọn mua cổ phiếu hay tài sản cụ thể.
- Lợi nhuận không quá đột phá: Do chú trọng vào an toàn vốn và thanh khoản (luôn giữ một phần tiền mặt để có thểm mua lại chứng chỉ quỹ khi nhà đầu tư có nhu cầu), nên quỹ mở hiếm khi đầu tư vào tài sản rủi ro cao – lợi nhuận thường ổn định nhưng không vượt trội.
- Rủi ro rút vốn hàng loạt: Trong giai đoạn thị trường giảm mạnh, nhà đầu tư có thể rút vốn đồng loạt khiến quỹ buộc phải bán tài sản với giá thấp – ảnh hưởng tới toàn bộ hiệu suất quỹ.
- Chi phí quản lý có thể cao: Một số quỹ tính phí quản lý và phí mua lại cao nếu nhà đầu tư rút vốn sớm. Chi phí này sẽ làm giảm lợi nhuận thực tế của nhà đầu tư.
Quỹ đóng là gì?
Quỹ đóng (Closed-ended Fund) là một loại quỹ đầu tư huy động vốn một lần duy nhất trong giai đoạn chào bán ban đầu (IPO). Sau thời điểm này, quỹ sẽ đóng cửa việc nhận thêm vốn mới, và chứng chỉ quỹ được niêm yết trên sàn giao dịch chứng khoán, nơi các nhà đầu tư có thể mua bán với nhau như cổ phiếu thông thường. Quỹ đóng vì vậy cũng không áp lực về việc giữ môt phần tiền cho việc nhà đầu tư rút vốn, từ đó tận dụng vốn hiệu quả hơn.
*Lưu ý: Quỹ đóng chỉ phát hành thêm chứng chỉ quỹ khi tăng vốn điều lệ quỹ. Khi đó, chứng chỉ quỹ đóng chỉ được phát hành cho nhà đầu tư hiện hữu của quỹ thông qua phát hành quyền mua chứng chỉ quỹ đóng được chuyển nhượng. Trường hợp nhà đầu tư hiện hữu không mua hết quyền mua thì được phát hành cho nhà đầu tư bên ngoài.
Điểm khác biệt lớn nhất giữa quỹ đóng và quỹ mở nằm ở chỗ:
Quỹ mở có thể phát hành và mua lại chứng chỉ liên tục theo NAV
Còn quỹ đóng chỉ phát hành một lần, sau đó giao dịch thứ cấp giữa các nhà đầu tư với nhau, và giá sẽ phụ thuộc vào cung – cầu trên thị trường nên có thể cao hơn hoặc thấp hơn so với NAV. Tâm lý thị trường, kỳ vọng tương lai, tin tức kinh tế… đều có thể làm giá biến động mạnh so với giá trị thực.
Cơ chế hoạt động của quỹ đóng
- Chứng chỉ quỹ được phát hành lần đầu theo mệnh giá hoặc giá trị NAV định sẵn, huy động vốn từ nhà đầu tư.
- Sau đó, quỹ đóng lại và không phát hành thêm, trừ khi có tăng vốn điều lệ theo quy định.
- Nhà đầu tư muốn bán chứng chỉ phải thực hiện giao dịch trên thị trường thứ cấp.
- Thời hạn hoạt động có giới hạn: cuối kỳ, quỹ sẽ tiến hành thanh lý tài sản và phân phối lợi nhuận.
Ưu điểm khi đầu tư quỹ đóng
- Ổn định về quy mô vốn: Không bị ảnh hưởng bởi dòng vốn vào/ra như quỹ mở, giúp công ty quản lý tập trung tối ưu hóa lợi nhuận dài hạn.
- Phù hợp với đầu tư dài hạn: Có thể đầu tư vào tài sản kém thanh khoản như bất động sản, hạ tầng, tài sản giá trị lớn mà không lo áp lực rút vốn.
- Tiềm năng lợi nhuận cao hơn: Nhờ duy trì vốn ổn định, quỹ đóng thường có chiến lược “giữ đến khi chín muồi” – dễ đạt hiệu suất cao nếu chọn đúng tài sản và thời điểm.
- Tiết kiệm chi phí đầu tư: Với quy mô lớn, quỹ đóng thường giúp giảm đáng kể chi phí đầu tư trên mỗi đơn vị vốn.
Nhược điểm khi đầu tư quỹ đóng
- Tính thanh khoản thấp: Không thể bán lại cho công ty quản lý quỹ. Việc bán chỉ thực hiện qua sàn, và không phải lúc nào cũng có người mua.
- Giá thị trường có thể chênh lệch lớn với NAV: Chứng chỉ quỹ đóng có thể bị mua bán với giá thấp hơn hoặc cao hơn giá trị thực do tâm lý thị trường và cung – cầu.
- Thời gian đầu tư bị khóa vốn: Không thể rút vốn giữa chừng, trừ khi bán lại trên sàn.
Nên đầu tư vào quỹ mở hay quỹ đóng?
Không có một câu trả lời duy nhất đúng cho tất cả mọi người. Việc lựa chọn loại quỹ phù hợp phụ thuộc vào mục tiêu tài chính, khẩu vị rủi ro, kỳ vọng lợi nhuận, và mức độ linh hoạt bạn cần đối với dòng tiền của mình.
Dưới đây là một số tiêu chí quan trọng giúp bạn cân nhắc lựa chọn:
| Tiêu chí | Lựa chọn đề xuất |
| Mục tiêu đầu tư | Quỹ mở: Phù hợp nếu bạn hướng đến mục tiêu tích lũy tài sản ổn định, ưu tiên an toàn và linh hoạt, như tiết kiệm cho hưu trí, học phí con cái hoặc mục tiêu tài chính trung – dài hạn.Quỹ đóng: Hợp với mục tiêu tối ưu lợi nhuận dài hạn, như đầu tư bất động sản, tài sản định giá thấp hoặc tăng trưởng bền vững theo chu kỳ. |
| Nhu cầu thanh khoản | Quỹ mở: nếu bạn cần khả năng rút vốn linh hoạt.Quỹ đóng: phù hợp hơn nếu bạn có nguồn tiền nhàn rỗi lâu dài (từ 5-10 năm), để tối đa hóa hiệu quả đầu tư. |
| Khẩu vị rủi ro và kinh nghiệm đầu tư | Quỹ mở: sẽ dễ tiếp cận hơn với người mới bắt đầu hoặc ưa an toàn, minh bạch và được kiểm soát chặt chẽ.Quỹ đóng: phù hợp với nhà đầu tư dày dạn, sẵn sàng chấp nhận rủi ro thanh khoản để đổi lấy mức sinh lời cao hơn. |
Nếu bạn là một nhà đầu tư giàu kinh nghiệm và có khả năng phân tích thị trường tốt, thì có thể lựa chọn kết hợp cả hai loại quỹ để đa dạng hóa danh mục, phân bổ rủi ro và tăng lợi nhuận.
Lời kết
Việc lựa chọn giữa quỹ mở và quỹ đóng phụ thuộc vào mục tiêu, thời gian và mức độ linh hoạt bạn mong muốn trong đầu tư. Quỹ mở phù hợp với sự linh hoạt và an toàn, trong khi quỹ đóng hướng đến hiệu suất dài hạn và lợi nhuận tối ưu. Hiểu rõ đặc điểm từng loại quỹ sẽ giúp bạn xây dựng chiến lược đầu tư thông minh và bền vững hơn.
Xem thêm các bài viết: Thông tin CFA, Tin tức thị trường, Tổng hợp công thức CFA, Đăng ký thi CFA, Thư viện đầu tư
